Tijd voor ‘Aprilday’ …
Tijd voor “Aprilday”
Hoe dikwijls heb jij vandaag simpelweg gereageerd met “Ça va”, “Ça va nog”, “Ja, ‘t gaat wel”, als iemand vroeg “Hoe is’t?” De kans is groot dat je de vraag gewoon hebt teruggeslingerd zonder verder te gaan dan een korte blik, glimlach of knik. Nochtans kan er achter die oppervlakkige uitwisseling meer spelen, en heb je misschien behoefte aan steun.
De Belg is een ‘opkropper’ (of spreek je beter over “kop-propper?”). We delen onze problemen en zorgen niet snel (Cobbaut, 2023). We hangen ze net als onze jas aan de kapstok, wat niet betekent dat we ze niet stiekem meedragen en steun zouden kunnen gebruiken.
Vandaag, op De Internationale Dag van Veiligheid en Gezondheid op het Werk (28/04/24) lanceren we het begrip “Aprilday”, dat uitgaat van de kracht van verbinding. Met dit begrip willen we aanmoedigen om voorbij de formele “Hoe is’t” en Ça va te gaan, sneller hulp te (durven) vragen, hulpsignalen bij collega-leerkrachten te herkennen, eens door te vragen en elkaar te ondersteunen.
Waarom April Day?
“Aprilday” is geïnspireerd op het bekende noodsein “Mayday”. Dit signaal, afgeleid van het Franse “m’aidez”, mag alleen worden gebruikt in uiterste noodsituaties waarbij het gevaar hoogdringend is, hulp soms te laat en het schip al lang gezonken is. Dit roept de vraag op waarom er pas zo laat wordt ingegrepen, en waarom het protocol vereist dat het signaal drie keer moet uitgesproken worden voordat het als een noodsituatie wordt erkend. Waarom wachten tot je bijna kopje onder gaat? Waarom is één vroegtijdige hulpvraag of signaal niet voldoende?
Mayday Mayday Mayday! – Waarom is één vroegtijdige hulpkreet of signaal niet voldoende om in te grijpen?
Uit onze gesprekken met aanvangsbegeleiding blijkt dat leerkrachten vaak pas formele hulp zoeken wanneer ze al diep in de problemen en/of al lang in een alarmerende fase zitten. Ofwel is de drempel om hulp te vragen nog té hoog, de weg ernaartoe nog niet gekend, de communicatie te sterk gericht op noodsituaties (‘helemaal uit balans’, ‘opgebrand gevoel’, …) ofwel ontbreekt het aan vertrouwen dat concrete hulp zal volgen. Dat betekent echter niet dat leerkrachten vooraf nog geen “Aprilday-signalen” hebben uitgestuurd of informele hulp en steun bij elkaar hebben gezocht. Onderzoek toont aan dat kleine sub-teams binnen scholen belangrijke (emotionele) buffers vormen die maken dat leerkrachten zich veilig en tevreden voelen (Meredith et al., 2023): “in eigen ‘kliek’ klikt het het meest”. Tijdig hulp (durven) vragen vraagt moed en kwetsbaarheid wat wordt gewaarborgd bij collega’s met een persoonlijke en vertrouwde band.
Voor directie is dit een belangrijk aandachtspunt om actief op in te spelen, ook omdat een goede zorgattitude voor en door collega’s bijdraagt aan kwalitatief onderwijs en een stimulerende werk- en schoolomgeving (Langer, 2000). Dit start bij een schoolvisie die aandacht schenkt aan verbinding maar meer dan enkel woorden dit ook concreet uitdraagt met acties voor een goede school(samen)werking.
Try this: Naast inzetten op een collectief gevoel van samenhorigheid kunnen schoolleiders leerkrachten elkaar ook spontaan laten vinden door hen bijvoorbeeld in lerarenteams te laten werken (co-teaching), de leraarskamer zo in te richten dat er de mogelijkheid is om in groepjes te zitten of teambuildings te organiseren met focus op verbinding in kleinere sub-teams.
Try this: Ook professionele ondersteuning kan een meer spontane en persoonlijke invulling krijgen. Het zijn vaak de momenten voor en na de schooluren waarin het meest aangeklopt wordt voor hulp en men zich het meest kwetsbaar durft te tonen.
“Als aanvangsbegeleiding hebben we gemerkt dat leerkrachten vaak bij ons komen aankloppen net voor de start of net na het afsluiten van de schooldag, het is blijkbaar op die informele momenten dat er gemakkelijker gedeeld wordt.” – deelnemende school
Een oproep voor meer preventieve aandacht voor hulp
Uiteraard vereist het onderwijssysteem zelf ook verandering en structurele aanpassingen, zoals de mogelijkheid tot meer formele professionele ondersteuning. Een oproep voor meer preventieve aandacht voor hulp kan enkel mits ook meer middelen en professionele omkadering om hulpvragen adequaat en tijdig op te vangen, en om ervoor te zorgen dat iedereen veilig en met gevoel van positieve energie en werkgeluk in het onderwijs aan boord blijft.
Hoog tijd voor “Aprilday”! Ga jij de volgende keer wat dieper stilstaan bij de vraag “Hoe is’t?”
Referenties
Cobbaut, J. (2023) ÇA VA? NIET ECHT. HRmagazine. Geraadpleegd op 16 april 2024, van HRmagazine - Ça va? Niet echt
Langer, J. A. (2000). Excellence in English in middle and high school: how teachers’ professional lives support student achievement. American Educational Research Journal, 37(2), 379-439. https://doi.org/10.3102/00028312037002397.
Meredith, C., Moolenaar, N., Struyve, C. et al. The importance of a collaborative culture for teachers’ job satisfaction and affective commitment. Eur J Psychol Educ 38, 43–62 (2023). https://doi.org/10.1007/s10212-022-00598-w
Verslag geschreven door projectmedewerkers Laura De Blaere en Sarah Daniels - © 2024 Kapitein Werkgeluk - Howest
